Dette er spennande tider!

Eg lever stadig i risikosona for å bli avskriven som ein blåøygd optimist, men eg likar meg der! Eg er ikkje oppglødd av natur – det er ei medviten haldning, ei motvekt til andre posisjonar det er lett å innta. Men det er klart, nokre dagar kjem det meir av seg sjølv. Den siste veka har vore grei i så måte. Ingunn Kjøl Wiig kom opp med ideen om å starta eit ning-nettverk for lærarar i heile landet med felles interesse for IKT og skule, og så berre gjorde ho det! Slike folk likar vi! Korkje Ingunn eller andre hadde vel heilt tenkt seg at det skulle vekke slik interesse, i skrivande stund har vi 163 medlemmer, det vert stadig oppretta nye grupper, og wikien som høyrer til, har begynt å ta form. Eg syns det er spesielt artig at lærarar frå barnehage til unversitet finn saman her, i lag med skulebibliotekarar og lærarstudentar. Eg har også sakna yrkesfaglærarane i bloggosfæren, no ser eg nokre av dei i nettverket, og eg håpar dei får med seg fleire. For eit potensiale!

Det eg likar aller best med dette nettverket er at eg håpar terskelen for å delta vil kjennast ganske låg for mange, slik at dei som er interesserte i å prøva ut nye måtar å bruka IKT på i skulen, eller som gjerne vil lære litt om sosial web, kan melda seg inn, og få tips og råd frå andre, kanskje etterkvart etablera mindre nettverk saman med andre. I høve til det å oppretta ein eigen blogg, og å kommentera på bloggar, er dette kanskje enklare?

Så dermed er oppmodinga i dag ganske opplagt: Meld deg inn i Del og bruk 09, bli med på å forma framtida i norsk skule! (Intet mindre!)

Bilete: «Welcome 2008!!! / Bienvenido 2008!!!»

Meir om vurdering og vurderingsverktøy

Eg kan sjå av bloggstatistikken min at mange som søker på ordet vurdering på nettet, hamnar her. Det gjer innlegget eg skreiv om vurdering og vurderingsverktøy i haust, det mest lesne innlegget på bloggen min. I tillegg kom eg i skade for å seia noko om vurdering på antikonferansen på Gardermoen sist veke, og dette var nemnt på fleire bloggar. Difor kjenner eg eit visst ansvar for å skriva litt meir her om dette emnet.

Eg har vore svært oppteken av dette emnet dei siste åra. Først som medlem i arbeidsutvalet for norskfaget i Hordaland (FAUnorsk), ei av dei første oppgåvene vi fekk, var å samarbeida med skulane om å utarbeida konkretiseringar av læreplanmåla i norsk, slik at desse konkretiseringane kunne nyttast som vurderingskriterium. Døme: Ta eit kompetansemål, konkretiser og nivådel i tre nivå. Kva er det du kan når du har middels kompetanse i dette kompetansemålet? Denne oppgåva førte til av vi tidleg måtte tenkja i gjennom korleis læreplanen kunne konkretiserast. Vi kom raskt fram til at ei slik tredeling av alle kompetansemåla i planen ikkje hadde noko føre seg, ikkje minst fordi vi stort sett aldri jobbar med eitt einskild kompetansemål om gongen, vi må vurdera fleire mål samstundes. Dessutan var vi skeptiske til den nivelleringa som låg i dette, at den heilskaplege kompetansen i faget forsvann ut av sikte. Arbeidet med vurdering i regi av FAUnorsk har etter dette stort sett gått ut på å arrangere samlingar for lærarane for å diskutera korleis vi legg opp undervisninga og korleis vi vurderer. Dette har vore nyttig, og er eit steg på vegen mot å etablera ein felles praksis på skulane. Neste steg på vegen no er ei ny samling, der vi har fått inn ein god del materiale frå skulane om korleis dei arbeider med vurdering, som vi skal diskutera, og kanskje kan vi etablera ein slags bank på It’s learning der lærararne kan dela gode vurderingskjema og anna.

Etter at dei nye vurderingsføreskriftene kom, har presset på dei einskilde skulane auka når det gjeld å dokumentera vurdering, og for lærarane er det meir enn før viktig å heile tida vita kva ein vurderer, og gjera elevane kjende med dette. Eg høyrer til dei som syns det er godt å få tatt alle diskusjonane som kjem i kjølvatnet av dette. Vi blir meir medvitne om eigen praksis, og vi lærer av kvarandre. Målet må jo vera å driva ein vurderingspraksis som er open og etterprøvbar, og ikkje minst å driva med vurdering som kjem elevane til nytte, som dei lærer noko av. Men for den einskilde lærar kan nok arbeidsbyrda kjennast endå tyngre enn før. I norskfaget skal tre karakterar setjast, og det er krevjande.

I den førre posten om dette emnet skreiv eg om kurset Henning Fjørtoft hadde i haust. Etter den tid har eg arbeidd mykje med å utvikla rubrikkar til bruk i norskfaget. Eg har laga vurderingsrubrikkar til dei fleste tekstar elevane har skrive, og også til dei fleste munnlege vurderingssituasjonane. Hovudpoenget med denne måten å tenkja på er å ligga i forkant. Vurderingsrubrikken skal vera kjent for, og bli teken i bruk av elevane i arbeidet fram mot vurdering. Vi må altså først vita kva vi vil vurdera, kva kriterier vi har, så kan vi laga eit undervisningsopplegg ut frå dette. Kriteria i rubrikken må vera så enkle at elevane forstår kva som ligg i dei – og her ligg kanskje skilnaden i høve til eit sensorskjema – eit sensorskjema skal ikkje føra til læring for eleven. Dersom vi jobbar på denne måten, og lagar gode skjema, vert vurderingsarbeidet i ettertid mykje greiare, og det går raskare unna. Og i staden for lange kommentarar i ettertid som eleven lærer lite av, fører arbeidet med rubrikken på førehand, til læring. Og då har vi oppnådd mykje, og det er eit meir motiverande arbeid.

Eg er ikkje nøgd med alle rubrikkane eg har laga i haust. Eg syns nokre formuleringar er for vage, og eg har fleire gonger sett i ettertid at andre kriterier burde ha vore med. Eg må også bli flinkare til å jobba med rubrikkane med elevane enn eg har vore. Men dei som har lyst å sjå kva eg og kollegaene mine har gjort, finn arbeidet på denne wikien.

Heilt til slutt: No i vår kjem boka til Henning Fjørtoft om vurdering ut. Det blir ei viktig bok å lesa for fleire enn meg no i vår, det er eg overtydd om. Eg vil også tilrå kurs med Fjørtoft på skulen!

Min fagleg-pedagogiske dag 2.0

I dag er det fagleg-pedagogisk dag på Universitetet i Bergen. Dagen er ein tradisjon, alltid første fredag i februar, og lærarar frå heile Vestlandet strøymer til for å gå på førelesingar og treffa gamle kjente. Eg likar denne dagen veldig godt. Det passar meg ypperleg å sitja på førelesing og høyra på interessante føredrag, og det er alltid gøy å treffa gamle studiekameratar. Men i dag vart eg heime. Eg hadde gledd meg til to dobbelførelesingar v. Håkan Rydving om samisk religion, kultur og språk, emne eg kan altfor lite om. Dessutan har eg høyrt så mykje fint om Rydving. Diverre vart førelesingane avlyst. Eg blei skikkeleg lei meg når eg fann det ut i går, og sjølv om eg la ein plan med andre førelesingar, kjente eg at motivasjonen var vekke. I dag tidleg slo det meg: Kva om eg brukar dagen på artiklar og føredrag på nettet? Eg har så mykje eg skulle ha høyrt og lese, og eg har ikkje tid til å fordjupa meg i dette på ein vanleg dag på jobb. Eg kontakta avdelingsleiar og fekk klarsignal.

Eg starta dagen med å lesa «A vision of Students Today (& What Teachers Must Do)» av Michael Wesch. Eg tagga artikkelen på Diigo, slik at eg kunne understreka og ta notat undervegs, og få tilgang til andre sine understrekingar og notat. Slik kan eg også dele artikkelen med dei som er i nettverk med meg på Diigo. Eg har også merka artikkelen i Delicious, og slik delt han med nettverket mitt der. Du finn også bokmerka mine på den offentlege netvibes-sida mi.

Denne artikkelen føl opp videoen «A Vision of Students Today», som har vore ein stor hit på YouTube, og skapt mykje diskusjon. Det kan vera hardt, nesten vondt, å ta innover seg både videoen og artikkelen, fordi Wesch stiller heilt grunnleggjande spørsmål om kva læringssyn utdanningsinstitusjonane våre har – der vi tviheld på eit rom som signaliserer at «information is scarce and hard to find», og der det er ei stemme som gjeld – og som sit med kunnskapen. Han tek også opp at gjennom år har vi umedvite lært elevane og studentane våre «The getting by game», der det er om å gjera å gjera/lesa minst mogleg med best mogleg resultat – dette sitatet seier det meste: «Our students are so alienated by education that they are trying to sneak right past it». Fusk er jo den ultimate øvinga i dette spelet. Korleis kan vi leva med at det å læra ikkje er det viktigaste for elevane våre i utdanninga deira? Slik har det jo vore lenge, men det vert så tydeleg no, når PC’ane er her, informasjonen er meir enn tilgjengeleg, den er overveldane, og elevane er alle andre stader mentalt enn i rommet, saman med deg. Wesch meiner det fins løysingar på problema: «Fortunately, the solution is simple. We don’t have to tear the walls down. We just have to stop pretending that the walls separate us from the world, and begin working with students in the pursuit of answers to real and relevant questions.» Han ynskjer nedbygging av faggrenser og meir arbeid med spørsmål som elevane finn relevante i liva sine, og han meiner vi kan ta i bruk teknologien for å få dette til. Dei som ynskjer å vita meir om dette, kan sjå videoen «A Portal to Media Literacy» som viser korleis han gjer dette.

Eg vart på Britannica Blog ei stund til. Howard Rheingholds artikkel «R.I.P.: Lectures, Notes, and Tests (Scrapping the Old Ways)» var ein glimrande oppfølgjar til Wesch. Han fortel om korleis han har undervist sin klasse (Berkeley), ved bruk av bloggar, forum, wikis. Det er flott å lesa ei så konkret skildring av korleis ein kan gjera det. Han lar grupper på tre studentar undervise dei andre, etter eit opplegg som verkar svært godt. Eg trur det er mogleg å overføra dette til mitt klasserom i litt mindre skala. Ein ting som han poengterer i artikkelen, er at ein av dei viktigaste tinga å utvikle hos studentane, er «mindfulness», eg trur vi kan omsetja med medvit, om bruken av laptops blant anna. Når ei gruppe underviser er det berre dei i gruppa som skal ha oppe PC’ane, ikkje dei andre.

Før eg forlot Britannica Blog, tagga eg ein del andre artiklar i delicious og diigo, for å kunna koma tilbake til dei. Så trengte eg ein pause, tok meg ein tur innom Twitter, men der var det ikkje mykje aktivitet nett då, så eg åt litt lunsj i ro og fred og tenkte at nett no er det kjekkare i kantina på Sydneshaugen, heilt klart.

Så gjekk eg til bloggen til Will Richardson, for endeleg å sjå intervjuet han gjorde med Rheingold for nokre veker sidan. Det er ein time langt, så tidlegare forsøk har vortne avbrotne. Trass i litt dårleg kvalitet på opptaket, var det vel verdt tida. I løpet av samtalen er dei innom mange sider ved sosial web nytta i utdanning, og eg trur eg vil avgrensa meg til å skriva litt om det som eg festa meg ved umiddelbart. I starten av samtalen snakkar dei om «tuning» av sosial web. Det inneber at vi gjer nett-tenestene og nettsamfunna personlege, at vi vel ut og stiller inn slik at vi har mest mogleg nytte av dei. Rheingold nyttar Twitter som døme – måten ein vel ut kven ein vil følgja på Twitter etter kven ein får noko igjen for å følgja, dei som postar om ting ein sjølv er interessert i. Dette syns eg er eit spennande tema, eg trur læring på nettet i høg grad handlar om dette: Vi vel ut og spesialiserer lesinga vår og bidraga våre, noko som er blitt mykje lettare med RSS-teknologien. Vi vil velgja sjølve når og kvar og kva vi skal lese og lære og kven vi vil lære det saman med. Viktige spørsmål i samband med dette er jo – er elevane også slik? Og kva med skulen då? Der er det ytre krefter som bestemmer når ein skal lese kva og kven ein skal lære med. Og eit anna viktig spørsmål – kva med det generelle og allmenne opp i dette? Det er mange ting elevar ikkje er spesielt interessert i, som dei absolutt treng å kunna noko om, fordi det er viktig for demokratiet og samfunnet. Cluet er vel at vi må gjera desse emna relevante for elevane.

Oppsummering av min eigen, «tuna» fagleg-pedagogiske dag: Det beste var Rheingold sin artikkel, fordi eg fekk denne konkrete skildringa av korleis han organiserte studentane sine. Wesch kjenner eg frå før, og veit at eg syns han er ein viktig mann å lytte til. Det fekk eg stadfesta i artikkelen. Rheingold og Richardson genererer ein del tankar hjå meg som eg nok kjem tilbake til. Det er fint å bruke tid på å blogge om dagen, fordi eg sjølv lærer mykje av å måtta formulera meg, og fordi eg syns eg har ei plikt til å dele det eg les og ser med andre. Eit poeng med denne bloggposten har også vore å demonstrera korleis læring på nettet kan føregå, det handlar om å finne stoffet, det skjer gjerne via andre sine lenker, det handlar om å lese og dele det vidare via delicious og diigo, og det handlar om å reflektere over det eg har lært på bloggen. Er eg heldig, går prosessen vidare med kommentarar og diskusjon.

Vil eg berre lære på denne måten framover? Niks, eg vil gjerne vera saman med andre og samtale, eg vil gjerne høyra ekspertar «live» på fagleg-pedagogisk dag. Men eg vedgår at med alle dei interessante menneska, diskusjonane og refleksjonane eg finn på nettet, vert dette ein viktigare og viktigare læringsarena for meg. Kanskje eg vert meir kritisk til kva eg vil høyra og lesa når tilbodet er så stort? Og då var vi tilbake til elevane…

Men lunsjen var litt stusseleg.

Ny IKT-strategi på skulen

I januar skreiv eg om at vi skulle setja oss ned for å revidera IKT-strategien vår på skulen. Vi hadde invitert June Breivik som er leiar for den digitale skulen i Hordaland, og ho stilte ein del spørsmål som var nyttige for oss når det gjaldt å koma vidare. Det endte med at vi bestemte oss for å skriva ein heilt ny strategi, og det arbeidet står vi midt oppe i no. Vi har ei arbeidsgruppe som består av rektor, dei to pedagogiske leiarane, superbrukaren i It’s learning, IKT-konsulenten, e-koordinatoren og eg.

I den nye strategien konsentrer vi oss om kompetanseheving på tre ulike nivå. Det første nivået har vi kalla grunnkompetanse. Der prøver vi å seia noko om kva kompetanse alle lærarar og elevar på vår skule må ha innanfor IKT. Det gjeld alt frå forståing av mappestrukturar i Windows, via forståing av reglar for opphavsrettar, til grunnleggjande bruk av It’s learning og Skolearena.

Det andre nivået treng vi hjelp av avdelingsleiarane og avdelingane for å definere, det dreier seg om IKT i ein fagspesifikk samanheng. Eit døme kan vera bruk av MathType for matematikklærarar, eit anna div. simuleringsprogram på elektrofag.

Det tredje nivået dreier seg om IKT og pedagogikk. Vi må formulera ein strategi for å hjelpa alle lærarane til å få kunnskap om korleis IKT kan endra skulen grunnleggjande, og få alle til å delta i ein debatt om dette. Her har eg fått eit spesielt ansvar for å skriva eit utkast. Det eg er oppteken av, er at denne delen av planen skal vera like konkret og målbar som resten, i alle høve så langt det går. Det er lett for at dette endar opp i ein festtale med visjonar og vyar, men eg vil ha konkrete tiltak – korleis startar vi opplæringa og samtalen? Døme: Det skal setjast av tid avdelingsvis til å sjå føredrag (på nettet) og diskutera innhaldet.

Eg vil gjerne diskutera dette, og tek i mot alle innspel med takk!

Kven skal setja eksamenskarakterane på elevane våre?

Eg veit kven eg vil ha. Eg vil ha dei beste, mest samvitsfulle norsklærarane som er mogleg å få tak i! Eg vil at når sensorane sit der med Kjetil og Sissel sine svar, som dei har sveitta over og grudd seg til å skriva, og som dei har skrive mest mogleg i tråd med alt eg har masa om i tre år, så skal sensorane vera vakne og litt andektige, dei skal ha delteke på god og omfattande sensorskulering slik at dei har ein agenda mest mogeleg lik alle andre sensorar sin agenda, dei skal ha tid og rom til å gjera jobben! Dei skal ha tatt innover seg at det har kome nye læreplanar, og dei skal ikkje straffa elevane for at dei også har tatt det innover seg. Når dei kjem på sensormøtet, skal dei ta seg tid til å diskutera svar dei er usikre på, særleg no i vår når eksamen er ny, f. eks i høve til kjeldebruk. Dei skal bruka oppmann når dei treng det, og oppmannen, som også er ein av desse beste, skal smilande ta i mot og skjerpa seg litt ekstra.

Og eg får det nok slik eg vil ha det. Eg kjenner mange norsklærarar, dei er ekstremt samvitsfulle og har stor resepekt for sitt eige fag. Det einaste som bekymrar meg, er at det skal vera nok av dei. Det manglar sensorar. Det er eit såpass stor problem i mange fag, at Udir har laga reklamebrosjyre for sensorjobben. Skal tru kvifor?

Kan det vera fordi våre beste kvinner og menn sjanglar rundt med posar under augene kring 25. mai, når eksamen kjem? Og det er ikkje utagerande feiring av nasjonaldagen som er problemet. Etter å ha retta non-stop frå etter påske og framover, først 3. klassane som skal ha eksamen, så resten, er det siste dei ynskjer seg 200 eksamenssvar som skal rettast på ca. 20 dagar. I tillegg til full jobb. Udir reklamerer med lønna – ikkje det ein gong hjelper. Når det er slutt på kreftene, er det slutt på kreftene.

No ynskjer Udir seg unge og friske folk, brosjyra rettar seg særleg til desse. Og eg er så einig, det er grueleg viktig at desse kjem i gang, vi er vitne til eit enormt generasjonsskifte. Men kven er aller mest sliten i mai og juni? Nettopp desse, som endå ikkje har opparbeida seg så mykje rutine at dei har fått pressa tida per stil ned under ein halvtime, som jobbar omtrent døgnet rundt med å laga verdens mest gjennomarbeida kommentarar. Som lurer på om det skal vera slik resten av karrieren, og i så fall, bør ein skifta beite?

Så kva kan ein gjera? Eg er overtydd at det vil hjelpa mykje å redusera talet på svar per sensor. Eg forstår at det inneber endå fleire sensorar, men eg trur dei vil melda seg om det er t. d. snakk om 120 svar. Ein må gå tidleg ut og informera skikkeleg om dette, så folk får tid på seg. Eg syns også ein kan auka sensoropplæringa for nye sensorar til meir enn ein dag. Ein kan starte allereie om hausten, og sjå på eksamenssvar leverte inn sist vår, i tillegg til å diskutera prinsipielle problemstillingar. Eg trur det vil gjera nye folk tryggare.

Det er eit under at vi har sensorar i det heile, spør du meg. Når eg har vore sensor i tre år no, er det fordi eg ikkje har hatt full undervisningsstilling. Andre kan ikkje eg svara for, det går sannsynlegvis nokre supermenn – og kvinner rundt blant oss. Men det er altså ikkje nok av dei.

Image: «Asleep at the Wheel»
http://www.flickr.com/photos/34653106@N00/64368770